Tục đưa ông táo

Có lẽ ngày nay ông Táo không còn bị hun khói bếp vì hầu như đa số
các gia đình ngày nay dùng bếp gaz, cho nên chúng ta tự hỏi không biết
phải đưa ông Táo về trời bằng phương tiện gì cho thức thời. Thế mà đến
ngày 23 tháng chạp âm lịch thì lại nghe tiếng rao “Cò bay ngựa chạy đưa
ông Táo về trời” khắp các chợ lớn, nhỏ. Ông Táo về trời để dâng sớ tâu
về cuộc sống của mỗi gia đình trong năm qua. Tốt hay xấu gì thì ông cũng
tâu hết. Qua phong tục này tổ tiên chúng ta muốn đề cao tình cảm và lý
trí của mỗi gia đình đối với công việc bếp núc: cái nơi gìn giữ sinh
mạng con người (sức khoẻ mọi người tùy thuộc vào “tổng hành dinh” này
đấy).

Tết Táo quân vào ngày 23 tháng Chạp - người ta coi đây là ngày "vua
bếp" lên chầu Trời để tâu lại việc bếp núc, làm ăn, cư xử của gia đình
trong năm qua. Theo tập tục hàng năm ông Táo phải thu xếp lên trời vào
ngày 23 tháng chạp để tâu bày mọi việc dưới trần thế với Ngọc Hoàng. Bởi
thế nên, trong ngày này, mọi gia đình người Việt Nam đều làm mâm cơm
đạm bạc tiễn đưa "ông Táo ". Cứ phiên chợ 23 tháng Chạp, mỗi gia đình
thường mua 2 mũ ông Táo, 1 mũ bà Táo bẵng giấy và 3 con cá chép làm
"ngựa" (chuyện cá chép hoá rồng) đế Táo quân lên chầu trời. Sau khi cúng
trong bếp, mũ được đốt và cá chép được mang ra thả ở ao, hồ, sông...
Ngày ông Táo về chầu trời được xem như ngày đầu tiên của Tết Nguyên đán.
Sau khi tiễn đưa ông Táo người ta bắt đầu dọn dẹp nhà cửa, lau chùi đồ
cúng ông bà tổ tiên, treo tranh, câu đối, và cắm hoa ở những nơi trang
trọng để chuẩn bị đón tết.

• 
  
  
  2
  
  
  Tục dựng cây nêu
  
  Có thể dân thành phố ít có điều kiện thấy và làm công việc này. Đi
  xa một chút về vùng ngoại ô bạn sẽ được tận mắt thấy và tận tai nghe nói
  về cổ tục này. Cây nêu ở đây là cây tre dài khoảng 2,5 – 3 mét (theo
  wikipedia cây nêu là một cây tre cao khoảng 5–6 mét), được dựng trước
  sân nhà vào buổi tối trước giao thừa. Trên ngọn nêu có buộc nhiều thứ
  (tùy từng địa phương) như cái túi nhỏ đựng trầu cau và ống sáo, những
  miếng kim loại lớn nhỏ. Khi có giỏ thổi chúng chạm vào nhau và phát ra
  tiếng leng keng như tiếng phong linh, rất vui tai. Người ta tin rằng
  những vật treo ở cây nêu, cộng thêm những tiếng động của những khánh
  đất, là để báo hiệu cho ma quỷ biết rằng nơi đây là nhà có chủ, không
  được tới quấy nhiễu... Vào buổi tối, người ta treo một chiếc đèn lồng ở
  cây nêu để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết với con cháu. Vào đêm trừ
  tịch còn cho đốt pháo ở cây nêu để mừng năm mới tới, xua đuổi ma quỷ
  hoặc những điều không maỵ. Cây nêu thường được dựng vào ngày 23 tháng
  chạp, là ngày Táo quân về trời chính vì từ ngày này cho tới đêm Giao
  thừa vắng mặt Táo quân, ma quỷ thường nhân cơ hội này lẻn về quấy nhiễu,
  nên phải trồng cây nêu để trừ tà. Đến hết ngày mùng Bảy thì cây nêu
  được hạ xuống. Một vài năm trở lại đây thường thấy mọi người bán mía để
  tượng trưng thay cho cây nêu. Thấy cũng hay hay vì tết xong có thể hạ
  nêu xuống chén .
  
  
  

• 
  
  
  3
  
  
  Tục xông đất ngày Tết
  
  Với ngày đầu tiên trong năm còn gọi là Nguyên Đán, Tết đã có một ý
  nghĩa dặc biệt trang nghiêm. Vì ngày đó bắt đầu một năm nên mọi công
  việc làm trong khoảng 24 tiếng đồng hồ đều có ảnh hưởng trọn năm. Sự
  xông đất, xuất hành những cử chỉ đầu tiên, những lời nói đầu năm là điều
  mà ai cũng phải cẩn ngôn cẩn trọng. Trong tất cả mọi việc có tục xông
  đất được coi là quan trọng hơn hết.
  
  Ngay từ nửa đêm sau lễ giao thừa đánh dấu một năm đã qua, nhường cho
  một năm mới tốt đẹp đến, nhà ở được coi như hoàn toàn đổi mới, người
  bước chân tới xông đất sẽ là sứ giả do sự may mắn đưa đến! Do đó, mọi
  người đã cân nhắc kỹ về nhân phẩm, chức phận, sự giàu sang, cũng như về
  tính tình, hạn vận khi mong cầu người đến xông nhà ngày đầu năm là hệ
  trọng hơn cả. Chính vì nghĩ đến ảnh hưởng của việc xông đất đên việc làm
  ăn cho cả năm, nên các bậc cao niên rất thận trọng đối với người đến
  đầu tiên trong ngày Nguyên Đán để long trọng mang lại giúp họ sự tốt
  lành suốt năm mới. Mặc dù đã tính toán như vậy, vẫn có người khách bất
  ngờ độc xuất đến xông đất trước sự ngạc nhiên của cả gia đình và làm xáo
  trộn những toan tính không thể thực hiện được một cách chính xác như ý
  mong muốn. Tuy nhiên để đề phòng những sự kiện này xảy đến, trong buổi
  sáng tinh mơ các cửa ngõ đều đóng chặt và chỉ mở khi nào người được chọn
  tới xông đất mà thôi.
  
  Người đến xông đất thường chỉ đến thăm, chúc tết chừng năm mười phút
  chứ không ở lại lâu, cầu cho mọi việc trong năm của chủ nhà cũng được
  trôi chảy thông suốt. Người đi xông đất xong có niềm vui vì đã làm được
  việc phước, người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo
  mình sẽ may mắn trong suốt năm tới. Thời xưa chỉ có 2 cách chọn người
  tốt vía xông đất ngày đầu năm. Kẻ làm quan, người có học chọn người xông
  đất có tuồi hợp tuổi với chủ nhà. Người xông đất phải là đàn ông trụ
  cột trong gia đình. Đối với người dân lao động thì đơn giản hơn nhiều.
  Người được chọn xông đất phải khoẻ mạnh, tốt tính, và gia cảnh khấm khá,
  hoà thuận...
  
  
  

• 
  
  
  4
  
  
  Tục chưng mâm ngũ quả
  
  Ngày Tết, ngoài các loại thức ăn cúng ông bà tổ tiên trên bàn thờ
  nhất thiết phải chưng mâm ngũ quả. Chuối là cái nền cho mâm ngũ quả, thứ
  đến là bưởi hoặc phật thủ, hai loại này bắt buộc phải có. Ba loại còn
  lại phụ thuộc thì tuỳ loại quả có ở mỗi vùng mỗi khác nhau. Nhưng chung
  lại, mâm ngũ quả là những loại trái cây chứa nhiều chất dinh dưỡng, đáp
  ứng đủ cho nhu cầu hoạt động của con người. Vì vậy, chưng mâm ngũ quả
  ngày tết là một ý nghĩa nói lên ước vọng của gia đình bước sang năm mới
  được no đủ.
  
  
  
  [You must be registered and logged in to see this image.]
  
  
  

• 
  
  
  5
  
  
  Tục chúc Tết
  
  Tết Nguyên Đán là một dịp để cho mọi thành viên trong gia đình vui
  vầy sum họp. Đó là thời gian bày tỏ sự thương yêu thấm thiết và mong
  muốn cho mọi người được như ý. “Mồng một là Tết nhà cha”: sáng mùng một
  sau khi lễ gia tiên thì cha mẹ được mời ngồi vào ghế để cho con cháu lần
  lượt mừng tuổi chúc Tết. Ngày xưa họ còn được con cháu tế sống với hai
  lạy hai vái. Để mừng tuổi con cháu là những bao lì xì đỏ tươi làm rạng
  ngời ánh mắt bọn trẻ. “Mồng hai nhà mẹ”: cha mẹ và con cháu phải sang
  nhà ngoại để mừng tuổi chúc Tết. Cũng tuần tự những nghi thức như bên
  nội vậy. Sau đó thì nán lại để ăn cỗ đầu xuân nhằm thắt chặt tình cảm
  giữa hai gia đình.
  
  “Mồng ba Tết thầy”: sau công ơn đấng sinh thành dưỡng dục là ơn dạy
  dỗ của thầy cô. Đến mừng tuổi chúc Tết thầy cô là một phong tục nói lên
  tư cách đạo đức của một con người. Tóm lại, tục chúc Tết là một nét văn
  hoá thể hiện tình cảm sâu sắc và sự quan tâm, lòng hiếu thảo trong một
  thứ tự phải có của sự tồn tại và phát triển của một dân tộc.